De individuele handeling 

We zijn nu bij het eind van de waarnemingswijzen gekomen. Het begon met een vraag. Om die te beantwoorden gingen we in de vier eerste beschouwingswijzen van het concrete object naar de innerlijke waarneming van het wezen ervan. Daarna is naar de drie samenhangen in de omgeving gekeken. Het begin was het waarnemen van het object en het einde is de samenhang in de biografie. We hebben het object en zijn omgeving op vele manieren leren kennen. Vanuit de mogelijkheden van het object en de samenhang van de biografie kan de vraag nu worden beantwoord. Wanneer er een originele, op deze situatie toegespitste oplossing komt, is het doel van de fenomenologie bereikt.

Wat is het verschil van de gewone manier van vragen beantwoorden en problemen oplossen met de fenomenologische? De gewone manier van vragen beantwoorden gaat direct van de concrete vast te stellen waarnemingen naar het antwoord. De onderzoeker verbindt zich wel met de vraagstelling, maar niet met het object, hij moet objectief blijven en moet te vervangen zijn door een andere onderzoeker. Er wordt gezocht naar eenvoudige, algemene, persoonsonafhankelijke verklaringen en van het object wordt dat deel bestudeerd waarin de interesse bestaat. Omdat het antwoord algemeen geldig is, kunnen er onverwachte reacties optreden. De houding die hier beschreven is als behorend bij het vaste element wordt als enige toegepast.

In de fenomenologie verbindt de onderzoeker zich met het object, de waarnemingen zijn ten dele persoonlijk. Er wordt gezocht naar verbanden. Er komt een op de situatie toegesneden oplossing, die elders niet hoeft te passen. En wanneer je zelf in de situatie werkzaam hebt, is het mogelijk een oplossing die alleen voor jou van toepassing is. Omdat de oplossing bij het systeem past en bij jou, zal het niet op een onverwachte manier reageren.

Aan de doelen van de fenomenologie is voldaan:

aspect normaal fenomenologie
waarnemingen objectief, onafhankelijk van de persoon subjectief, afhankelijk van de persoon
oplossingen algemeen, persoonsonafhankelijk subjectief, persoonsafhankelijk
systeemreacties kan reageren op een onvoorziene manier minder kans op onverwachte reacties
benadering reductionistisch holistisch

Verschillen tussen gangbare en fenomenologische manier van waarnemen

Voorbeelden

Onverwachte reacties

In de landbouw (dat geldt ook daarbuiten) zijn er veel voorbeelden te vinden waarin het systeem op een onverwachte manier reageert. Meer dan een eeuw geleden ontdekte Liebig dat planten op kunstmest groeien. Maar hij ontdekte niet dat planten dan sneller ziek worden en vatbaarder zijn voor plagen. Daarvoor zijn dan bestrijdingsmiddelen uitgevonden, maar men ontdekte toen niet dat het milieu daarmee vervuild zou worden.

Afstand

In de veehouderij zijn voorbeelden te vinden waarin 'lastige' lichaamsdelen worden verwijderd. De hoorns van koeien, de staarten van varkens, de snavels van kippen worden op soms niet zachtzinnige wijze verwijderd. Deze maatregelen kunnen alleen zijn bedacht doordat de betrokkenheid gering is. Wanneer een onderzoeker zich met de dieren had verbonden, zouden de oplossingen voor de problemen in de veehouderij niet zijn gezocht in verminking van de dieren, maar in aanpassingen van de verzorging, de stallen en de voedering.

Een individuele handeling: uierontsteking

Een boer heeft regelmatig koeien met uierontsteking (mastitis). Hij kan in de literatuur lezen dat hij een antibioticum moet toedienen, dat is in het algemeen goed. Hij hoeft zijn manier van veehouderij niet te veranderen.

Als hij het probleem fenomenologisch aanpakt, dan is het uitgangspunt dat het ene geval van mastitis niet hetzelfde is als het andere geval. De ziekte bij hem in de stal is bijzonder, individueel. De mastitis is een uitdrukking van de situatie in de stal van deze boer. De koe geeft met de mastitis aan dat er iets niet klopt in de veehouderij.

De boer zoekt naar de achterliggende oorzaken. Hiervoor moet hij de koeien, de omstandigheden en zijn werkwijze onderzoeken en zich met de koeien verbinden en zich in het hele systeem inleven. Aan het eind zal dan duidelijk worden welke maatregelen hij kan nemen. Omdat op een ander bedrijf de boer, de koeien en de omstandigheden anders zijn en die boer er anders naar kijkt, zal deze boer een ander antwoord vinden en andere maatregelen nemen.

Omdat er een intensieve studie is gemaakt, is de oplossing voor het probleem blijvend en hoeft er geen angst te zijn dat het systeem op een onverwachte manier reageert, bijvoorbeeld doordat de mastitis door de antibiotica wordt onderdrukt en er vruchtbaarheidsproblemen ontstaan, omdat de oorzaken van het probleem niet zijn doorzien en weggenomen.

Waarnemen van de geestelijke wereld

De fenomenologie neemt zintuiglijk waarneembare fenomenen als uitgangspunt en gaat op zoek naar een ontmoeting met het wezen om individuele handelingen te kunnen verrichten. Hiermee is het eind van de mogelijkheden om de natuur te leren kennen nog niet gekomen. Het is ook mogelijk om geestelijke verschijnselen rechtstreeks waar te nemen.

Zo is het mogelijk aspecten van het levenslichaam van planten en dieren op heldervoelende en helderziende wijze waar te nemen. Indirect kan dat door gebruik te maken van wichelroeden of pendels. Via een omweg kan er iets van worden waargenomen door kristallisaties of chroma's van het plantensap.

Ook het zielelichaam is via helderziend waarnemen waarneembaar. Men ziet dan de kleuren ervan, dat wil zeggen men neemt de toestand van de ziel op dat moment of gedurende langere tijd waar. De kleuren zijn voor iedereen gelijk en worden in diverse publicaties beschreven.
En het is mogelijk elementenwezens, waaronder worden verstaan gnomen, kabouters, nymfen, vuurwezens en natuurwezens van hogere orde, waar te nemen.

In de literatuurlijst staan enkele boeken die je op deze gebieden wegwijs kunnen maken. De boeken die worden genoemd bij meditatie kunnen de basis voor deze waarnemingen leggen.

koe
Een koe met hoorns in de wei: een voorbeeld van een holistische benadering

varken
Een varken met biggen in de wei: een alternatief voor de intensieve houderij?

tekeningpogacnik
Een tekening van een landschapswezen van Marko Pogacnik

Oefeningen

Onverwachte reacties

Zoek in de literatuur naar voorbeelden van onverwachte reacties.

Individuele handeling

Geef voorbeelden van algemene en persoonlijke handelingen. Probeer verschillen te vinden. Zoek ook naar verschil in reactie van het object en zijn omgeving.

Heb je wel eens een individuele
handeling gedaan?

Beschrijf de omstandigheden: vraagstelling, je houding, waarnemingen, samenhangen, etc. Nadat je alle waarnemingen hebt gedaan wil je een individuele handeling doen. Hoe kom je tot de handeling; beschrijf het proces.

© Erven Tom van Gelder - AntroVista Archief Netwerk